مفهوم «كتاب» در قرآن

به صورت: اسم (معرفه، نكره، مفرد و جمع) و فعل جمعاً ۳۱۹ بار

معناي جامع كتاب در قرآن:

۱ - نوشته‌هاي بشري (بقره ۷۹ و ۲۸۲ و ۲۸۳، نمل ۲۸ و ۲۹، انبياء ۱۰۴، نور ۳۳، فرقان ۵، طور ۴۱)
«فَوَيْلٌ لِلَّذِينَ يَكْتُبُونَ الْكِتَابَ بِأَيْدِيهِمْ ثُمَّ يَقُولُونَ هَٰذَا مِنْ عِنْدِ اللهِ...» (بقره ۷۹)

۲ - كتاب‌هاي آسماني (از طريق وحي و الهام، نه لفظ و كلام بشري) حداكثر كاربرد

۳ - احكام و مقرّرات شرعي (مثل روزه، قصاص، قصاص، قتال «دفاعي»، وصيّت و...)
«فِيهَا كُتُبٌ قَيِّمَهٌ» (بيّنه ۳)

۴ - كتاب آفرينش = طبيعت (انعام ۳۸ و ۵۹، آل‌عمران ۱۴۵، يونس ۶۱، توبه ۳۶، هود ۷، رعد ۳۸ و ۳۹ و ۴۳، حجر ۴، اسري ۱۳، نمل ۷۵، روم ۵۶، احزاب ۶، سبا ۳، فاطر ۱۲، زخرف ۴، ق ۴، طور ۲، حديد ۲۲ و نباء ۲۹)
«وَمَا مِنْ دَابَّهٍ فِي الْأَرْضِ إِلاَّ عَلَى اللهِ رِزْقُهَا وَيَعْلَمُ مُسْتَقَرَّهَا وَمُسْتَوْدَعَهَا كُلٌّ فِي كِتَابٍ مُبِين»

۵ - اراده كردن و متعهد شدن (انعام ۱۲ و ۵۴)
«قُلْ لِمَنْ مَا فِي السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ قُلْ لِلَّهِ كَتَبَ عَلَىٰ نَفْسِهِ الرَّحْمَه...» (انعام ۱۲)

۶ - تثبيت و تحكيم مانند ايمان در دل‌ها (مجادله ۲۱ و ۲۲، آل‌عمران ۵۳، مائده ۸۳، توبه ۱۲۰ و ۱۲۱)
«...أُولَٰئِكَ كَتَبَ فِي قُلُوبِهِمُ الْإِيمَانَ...» (مجادله ۲۲)

۷ - نوشتن: ثبت و ضبط اعمال توسط فرشتگان در دنيا (آل‌عمران ۱۸۱، نساء ۸۱، يونس ۲۱، مريم ۷۹، ياسين ۱۲، زخرف ۸۰، نباء ۲۹، انبياء ۹۴، انفطار ۱۱، اعراف ۱۵۶، توبه ۵۱، حشر ۳ و حج ۴)
«إِنَّا نَحْنُ نُحْيِي الْمَوْتَىٰ وَنَكْتُبُ مَا قَدَّمُوا وَآثَارَهُمْ وَكُلَّ شَيْءٍ أَحْصَيْنَاهُ فِي إِمَامٍ مُبِين» (ياسين ۱۲)

۸ - نامة اعمال افراد در آخرت (مطفّفين ۷ و ۹ و ۱۸ و ۲۰، اسراء ۱۳ و ۱۴، جاثيه ۲۸ و ۲۹، حاقه ۱۹ و ۲۵، زمر ۶۹)
«كَلاَّ إِنَّ كِتَابَ الْفُجَّارِ لَفِي سِجِّين» (مطفّفين ۷)

۹ - نامة اعمال اُمت‌ها (جاثيه ۲۸ و ۲۹، اسراء ۷۱)
«يَوْمَ نَدْعُو كُلَّ أُنَاسٍ بِإِمَامِهِمْ فَمَنْ أُوتِيَ كِتَابَهُ بِيَمِينِهِ فَأُولَٰئِكَ يَقْرَءُونَ كِتَابَهُمْ وَلا يُظْلَمُونَ فَتِيلاً» (اسراء ۷۱)

۱۰ - نظامات خدا (انفال ۶۸)
«لَوْلا كِتَابٌ مِنَ اللهِ سَبَقَ لَمَسَّكُمْ فِيمَا أَخَذْتُمْ عَذَابٌ عَظِيم» (انفال ۶۸)


مفهوم «آيه» در قرآن

كلمة آيه (به صورت مفرد، تثنيه و جمع) ۲۳۲ مرتبه و در تركيب با ضماير (آيَاتِك، آيَاتِنَا، لَآيَه و...) جمعا ۳۸۲ مرتبه در قرآن تكرار شده كه كمي بيشتر از واژة كتاب (۳۱۹ مرتبه) مي‌باشد.
هر كتابي (اعم از كتاب شريعت، طبيعت و تاريخ) از اجزايي تشكيل شده است كه «آيه» ناميده مي‌شود.

معناي آيه: معناي اصلي اين كلمه علمات و نشانه است مثل بناهاي نماديني كه در تاريخ ساخته شده است است.
«أَتَبْنُونَ بِكُلِّ رِيعٍ آيَهً تَعْبَثُونَ» (شعراء ۱۲۸) مثل پرحم هر كشور و آرم شركت‌ها و غيره.

كلمه «آيه» در قرآن، همچون «كتاب» بسيار متنوع مي‌باشد و به موارد و موضوعاتي اشاره مي‌كند كه در تقسيم‌بندي زير مشاهده مي‌شود:

۱ - كلمات قرآن، تورات و انجيل (بيشترين تكرار، بي‌نياز از مثال)

۲ - نشانة حقانيّت رسالت: معجزه- مثل معجزات موسي
«فَلَمَّا جَاءَهُمْ بِآيَاتِنَا إِذَا هُمْ مِنْهَا يَضْحَكُونَ وَمَا نُرِيهِمْ مِنْ آيَهٍ إِلاَّ هِيَ أَكْبَرُ مِنْ أُخْتِهَا...» (زخرف ۴۷ و ۴۸)

۳ - تاريخ اقوام گذشته و سرنوشت ملت‌ها
«أَفَلَمْ يَهْدِ لَهُمْ كَمْ أَهْلَكْنَا قَبْلَهُمْ مِنَ الْقُرُونِ يَمْشُونَ فِي مَسَاكِنِهِمْ إِنَّ فِي ذَٰلِكَ لَآيَاتٍ لِأُولِي النُّهَى» (طه ۱۲۸)
در سوره‌هاي شعراء و نمل به وفور و سلسله‌وار پس از شرح سرنوشت اقوام گذشته جملة «إِنَّ فِي ذَٰلِكَ لَآيَه» تكرار شده است.

۴ - طبيعت (مشابه شريعت) مثال‌ها:
«سَنُرِيهِمْ وَكَأَيِّنْ مِنْ آيَهٍ فِي السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ يَمُرُّونَ عَلَيْهَا وَهُمْ عَنْهَا مُعْرِضُونَ» (يوسف ۱۰۵)
نمونه‌هاي ديگر: اسراء ۱۲ (شب و روز)، روم ۲۴ (رعد و برق و زنده شدن زمين مرده)، رعد ۳ (گسترش زمين، كوه‌ها، نهرها، ميوه‌ها و تداوم شب و روز)، رعد ۴ (تنوع فوق‌العادة محصولات با آب و خاك يكسان)

۵ - آيات در وجود انسان
«سَنُرِيهِمْ آيَاتِنَا فِي الْآفَاقِ وَفِي أَنْفُسِهِمْ حَتَّىٰ يَتَبَيَّنَ لَهُمْ أَنَّهُ الْحَقُّ...» (فصلت ۵۳)

If Player needed

DOWNLOAD

مدت سخنرانى: ۶۱  دقيقه STREAM