|
طلاق و حقوق زنان مطلقه
(۱)
۱- طلاق در دین زرتشت
طلاق در آیین زرتشتی مطرود و امری منفور است و تحت
شرایطی ویژه و در مواردى نادر و خاص طبق آیین نامه زرتشتیان مجوز داده می‌شود.
احکام حقوقی زن و مرد در آئین زرتشت
در این آئین، مردان بر اموال زنان ولایت داشتند. زن
بدون اجازه همسر خود حق دخالت و تصرف در اموال خود را نداشت. به موجب قانون
زناشوئی، شوهر فقط شخصیت حقوقی داشت و با سند قانونی مى‌توانست همسر خود را شریک در
اموال نماید. در این صورت، زن حق هر گونه تصرف در اموال همسر را داشت. هر گاه شوهری
به زن خود مى‌گفت: از این لحظه تو آزاد و صاحب اختیار خودت هستی، این زن از نزد
شوهر رانده نمی‌شد و اجازه داشت که به عنوان زن خدمتکار یا چاکرزن شوهر دیگری
اختیار کند و فرزندانی که از ازدواج جدید در حیات شوهر اولش بوجود می‌آورد، از آن
شوهر اولش بود. شوهر حق داشت یگانه زن یا یکی از زنانش و حتی زن ممتازش را به مرد
دیگری عاریه بدهد تا این مرد از خدمات آن زن استفاده کند. در این عاریه دادن، رضایت
زن شرط نبود .فرزندانی که در این ازدواج متولد می‌شدند، متعلق به خانواده شوهر اول
بودند و مانند فرزندان او محسوب می‌شدند. این اعمال را از کارهای خیر می‌دانستند و
آن را کمک به یک هم دین تنگدست می‌خواندند.
۲- طلاق در دین
یهود
در سِفر تثنیه چنین آمده است:
"چون کسی زن گرفته، به نکاح خود درآورد، اگر در
نظر او پسند نیاید، از این که چیزی ناشایسته در او بیابد ، آن گاه طلاق نامه‌ای
نوشته، به دستش دهد، و او را از خانه‌اش رها کند." ( سفر تثنیه ۲۴)
طلاق به دست مرد سپرده شده است و در صورتی که مرد پس
از مدتی از زن خسته شده و یا مانند سابق خوشایندش نباشد، حق دارد بدون هیچ تشریفات
قانونی و تنها با نوشتن طلاق نامه‌ای زن را از خانه بیرون کند. زن مطلقه از هیچ یک
از امتیازات حقوقی بهره‌مندی از نـَفـَقـِه و مسکن، برخوردار نمی‌باشد. در دو حالت
طلاق به طور کلی ممنوع شده است:
۱- زمانی که شوهر به دروغ همسر خود را به باکره
نبودن متهم نماید. در این صورت و زمانی که دروغ او معلوم گردد ، تا آخر عمر حق
طلاق آن زن را نخواهد داشت.
۲- زمانی که مرد به دختر باکره بدون همسر تجاوز کند، در صورت گرفتار شدن، آن
دختر زن او تلقی شده و آن مرد تا آخر عمر حق طلاق او را نخواهد داشت.
در تلمود که پس از تورات معتبرترین کتاب شریعت
یهودیان است، دیوانگی و جنون همسر و سرپیچی از مهاجرت به فلسطین یا ترک آن سرزمین
را هم اضافه کرده است.
در تورات (تثنیه ۵:۲۵) در باره طلاق یا فوت مرد آمده است:
"اگر دو برادر دوئل کنند و یکی از آنها کشته شود،
اگر پسری نداشته باشد، همسر او حق ندارد با غریبه‌ای خارج از خانواده ازدواج
کند، در این حالت برادر شوهرش او را به عنوان همسر خود تصاحب خواهد کرد. اگر آن
مرد (قاتل شوهرش) امتناع کرد، آن زن باید به در خانه بزرگان قوم برود و بگوید
برادر شوهر من امتناع دارد نام برادرش در اسرائیل جاودانه گردد، سپس بزرگان قوم
آن مرد را احضار و به او تکلیف خواهند کرد. اگر بازهم امتناع کرد، زن باید در
حضور بزرگان قوم نزد آن مرد برود و کفش‌هایش را از پایش درآورد و به صورتش آب
دهان افکند و بگوید این سزای مردی است که نخواهد خانه برادرش را آباد کند. و
خانه آن مرد در اسرائیل "خانه کسی که کفش‌هایش از پایش درآورده شده" نامیده
خواهد شد."
۳- طلاق در
مسیحیت
در دنیای مسیحیت این نظریه حاکم است که ازدواج یک
پیمان مقدس است، وحدت دل‌ها و روح‌هاست و باید برای همیشه این پیمان ثابت و محفوظ
بماند و طلاق از قاموس اجتماع بشری باید حذف شود. زن و شوهری که با یکدیگر ازدواج
می‌کنند، باید بدانند که جز مرگ چیزی آنها را از یکدیگر جدا نمی‌کند.
این فرضیه همان است که کلیسای کاتولیک قرن‌هاست طرفدار آن است و به هیچ قیمتی حاضر
نیست از آن دست بردارد. البته طرفداران این فرضیه در جهان رو به کاهش‌اند، امروز جز
در ایتالیا و در اسپانیای کاتولیک به این قانون عمل نمی‌شود. مکرر در روزنامه‌ها
می‌خوانیم که فریاد زن و مرد ایتالیائی از این قانون بلند است و کوشش‌ها می‌شود که
قانون طلاق به رسمیت شناخته شود و بیش از این ازدواج‌های ناموفق به وضع ملالت بار
خود ادامه ندهند. کلیسا در نظر خود پافشاری می‌کند و به تقدس ازدواج و لزوم استحکام
هر چه بیشتر آن استدلال می‌کند. تقدس ازدواج و لزوم استحکام و خلل ناپذیر بودن آن
مورد قبول است. اما به شرطی که عملا این پیوند میان زوجین محفوظ باقی مانده باشد.
مواردی پیش می‌آید که سازش میان زن و شوهر امکان پذیر نیست، در اینگونه موارد
نمی‌توان به زور قانون آنها را به هم چسباند و نام آن را پیوند زناشوئی گذاشت، شکست
نظریه کلیسا قطعی است، بعید نیست کلیسا اجباراً در عقیده خود تجدید نظر کند.
حقوق زنان در قرآن
بیش‌ترین مواقعی که حقوق زنان (به خصوص در جوامع فاقد
قانون) پایمال می‌شده و همچنان می‌شود، هنگام طلاق است که عشق تبدیل به دشمنی و
محبت تبدیل به قدرتمداری (مردسالاری در جوامع سنتی و زن سالاری در جوامع مدرن)
می‌شود. به همین دلیل کلمه "تقوا" در قرآن، بیش از هر زمان، هنگام جنگ (با دشمن
بیگانه) و هنگام جنگ با نزدیک ترین دوست (همسر) آمده که نفس سرکش آدمی بیش از هر
زمان دیگر نیازمند مهار و مراقبت است. به این دلیل قرآن در ارتباط با حقوق زنان،
بیش از هر موضوعی موارد طلاق را مطرح کرده است.
آیات طلاق جمعا در سه سوره قرآن، به شرح ذیل آمده است. در این ۳ سوره جمعا ۳۴ حق
بیان شده، که اگر موارد تکراری و تفصیلی را حذف کنیم، حداقل می‌توانیم ۲۰ حق ویژه
بانوان را در چنین شرایطی استخراج نمائیم:
سوره طلاق آیات ۱
تا ۷
۱ - (تأخیر زمانی در طلاق) -
يَا أَيُّهَا النَّبِيُّ إِذَا طَلَّقْتُمُ النِّسَاءَ فَطَلِّقُوهُنَّ
لِعِدَّتِهِنَّ وَأَحْصُوا الْعِدَّةَ ۖ وَاتَّقُوا اللَّهَ رَبَّكُمْ ۖ
ای پيامبر! هر زمان خواستيد زنان را طلاق دهيد،
در زمان عده، آنها را طلاق گوييد (زمانى كه از عادت ماهانه پاك شده و با
همسرشان نزديكی نكرده باشند)، و حساب عده را نگه داريد؛ و از خدايی كه پروردگار
شماست بپرهيزيد.
از جمله در سوره زیر:
۲- (امنیت اقامت)- لَا
تُخْرِجُوهُنَّ مِنْ بُيُوتِهِنَّ وَلَا يَخْرُجْنَ إِلَّا أَنْ يَأْتِينَ
بِفَاحِشَةٍ مُبَيِّنَةٍ ۚ وَتِلْكَ حُدُودُ اللَّهِ ۚ وَمَنْ يَتَعَدَّ حُدُودَ
اللَّهِ فَقَدْ ظَلَمَ نَفْسَهُ ۚ لَا تَدْرِي لَعَلَّ اللَّهَ يُحْدِثُ بَعْدَ
ذَٰلِكَ أَمْرًا ۱
نه شما آنها را از خانههايشان بيرون كنيد و نه
آنها (در دوران عده) بيرون روند، مگر آنكه كار زشت آشكارى انجام دهند؛ اين حدود
خداست، و هر كس از حدود الهى تجاوز كند به خويشتن ستم كرده؛ تو نمىدانى شايد
خداوند بعد از اين، وضع تازه (و وسيله اصلاحى) فراهم كند!
۳- (حق برخورداری از رفتار
شایسته)- فَإِذَا بَلَغْنَ أَجَلَهُنَّ فَأَمْسِكُوهُنَّ بِمَعْرُوفٍ أَوْ
فَارِقُوهُنَّ بِمَعْرُوفٍ
و چون عده آنها سرآمد، آنها را به طرز شايستهاى
نگه داريد يا به طرز شايستهاى از آنان جدا شويد
۴- (حق داشتن شاهد در طلاق)-
وَأَشْهِدُوا ذَوَيْ عَدْلٍ مِنْكُمْ وَأَقِيمُوا الشَّهَادَةَ لِلَّهِ ۚ ذَٰلِكُمْ
يُوعَظُ بِهِ مَنْ كَانَ يُؤْمِنُ بِاللَّهِ وَالْيَوْمِ الْآخِرِ ۚ وَمَنْ يَتَّقِ
اللَّهَ يَجْعَلْ لَهُ مَخْرَجًا۲ وَيَرْزُقْهُ مِنْ حَيْثُ لَا يَحْتَسِبُ ۚ
وَمَنْ يَتَوَكَّلْ عَلَى اللَّهِ فَهُوَ حَسْبُهُ ۚ إِنَّ اللَّهَ بَالِغُ
أَمْرِهِ ۚ قَدْ جَعَلَ اللَّهُ لِكُلِّ شَيْءٍ قَدْرًا ۳
و دو مرد عادل از خودتان را گواه گيريد؛ و شهادت
را براى خدا برپا داريد؛ اين چيزى است كه مؤمنان به خدا و روز قيامت به آن
اندرز داده مىشوند! و هر كس تقواى الهى پيشه كند، خداوند راه نجاتى براى او
فراهم مىكند. و او را از جايى كه گمان ندارد روزى مىدهد؛ و هر كس بر خدا توكل
كند، كفايت امرش را مىكند؛ خداوند فرمان خود را به انجام مىرساند؛ و خدا براى
هر چيزى اندازهاى قرار داده است!
(تفصیل حق ۱) وَاللَّائِي يَئِسْنَ مِنَ الْمَحِيضِ
مِنْ نِسَائِكُمْ إِنِ ارْتَبْتُمْ فَعِدَّتُهُنَّ ثَلَاثَةُ أَشْهُرٍ وَاللَّائِي
لَمْ يَحِضْنَ ۚ وَأُولَاتُ الْأَحْمَالِ أَجَلُهُنَّ أَنْ يَضَعْنَ حَمْلَهُنَّ ۚ
وَمَنْ يَتَّقِ اللَّهَ يَجْعَلْ لَهُ مِنْ أَمْرِهِ يُسْرًا ۴ ذَٰلِكَ أَمْرُ
اللَّهِ أَنْزَلَهُ إِلَيْكُمْ ۚ وَمَنْ يَتَّقِ اللَّهَ يُكَفِّرْ عَنْهُ
سَيِّئَاتِهِ وَيُعْظِمْ لَهُ أَجْرًا ۵
و از زنانتان، آنان كه از عادت ماهانه مأيوسند،
اگر در وضع آنها (از نظر باردارى) شك كنيد، عده آنان سه ماه است، همچنين آنها
كه عادت ماهانه نديدهاند؛ و عده زنان باردار اين است كه بار خود را بر زمين
بگذارند؛ و هر كس تقواى الهى پيشه كند، خداوند كار را بر او آسان مىسازد! اين
فرمان خداست كه بر شما نازل كرده؛ و هر كس تقواى الهى پيشه كند، خداوند گناهانش
را مىبخشد و پاداش او را بزرگ مىدارد!
۵ - (حق سکونت در شرایط
مساوی)- أَسْكِنُوهُنَّ مِنْ حَيْثُ سَكَنْتُمْ مِنْ وُجْدِكُمْ
آنها (زنان مطلقه) را هر جا خودتان سكونت داريد و
در توانايى شماست سكونت دهيد؛
۶ - (آرامش و آسایش)- وَلَا
تُضَارُّوهُنَّ لِتُضَيِّقُوا عَلَيْهِنَّ ۚ
و به آنها زيان نرسانيد تا كار را بر آنان تنگ كنيد
(و مجبور به ترك منزل شوند)؛
۷- (هزینه وضع حمل)- وَإِنْ
كُنَّ أُولَاتِ حَمْلٍ فَأَنْفِقُوا عَلَيْهِنَّ حَتَّىٰ يَضَعْنَ حَمْلَهُنَّ
و اگر باردار باشند، نفقه آنها را بپردازيد تا وضع
حمل كنند؛
۸- (حق شیر دادن)- فَإِنْ
أَرْضَعْنَ لَكُمْ فَآتُوهُنَّ أُجُورَهُنَّ ۖ
و اگر برای شما (فرزند را) شير میدهند، پاداش آنها
را بپردازيد؛
۹- (حق نظر و مشورت)-
وَأْتَمِرُوا بَيْنَكُمْ بِمَعْرُوفٍ ۖ
و (درباره فرزندان، كار را) با مشاوره شايسته انجام
دهيد؛
۱۰- (حق برخورداری از دایه)-
وَإِنْ تَعَاسَرْتُمْ فَسَتُرْضِعُ لَهُ أُخْرَىٰ ۶
و اگر به توافق نرسيديد، آن ديگرى شيردادن آن بچه را
بر عهده مىگيرد
۱۱- (حمایت مالی)- لِيُنْفِقْ
ذُو سَعَةٍ مِنْ سَعَتِهِ ۖ وَمَنْ قُدِرَ عَلَيْهِ رِزْقُهُ فَلْيُنْفِقْ مِمَّا
آتَاهُ اللَّهُ ۚ لَا يُكَلِّفُ اللَّهُ نَفْسًا إِلَّا مَا آتَاهَا ۚ سَيَجْعَلُ
اللَّهُ بَعْدَ عُسْرٍ يُسْرًا.
آنان كه امكانات وسيعى دارند، بايد از امكانات وسيع
خود انفاق كنند و آنها كه تنگدستند، از آنچه كه خدا به آنها داده انفاق نمايند؛
خداوند هيچ كس را جز به مقدار توانايى كه به او داده تكليف نمىكند؛ خداوند بزودى
بعد از سختيها آسانى قرار مىدهد!
سوره بقره آیات ۲۲۶ تا ۲۴۱
۱- (حفاظت روانی در برابر طلاق
زبانی)- لِلَّذِينَ يُؤْلُونَ مِنْ نِسَائِهِمْ تَرَبُّصُ أَرْبَعَةِ أَشْهُرٍ ۖ
فَإِنْ فَاءُوا فَإِنَّ اللَّهَ غَفُورٌ رَحِيمٌ ۲۲۶ وَإِنْ عَزَمُوا الطَّلَاقَ
فَإِنَّ اللَّهَ سَمِيعٌ عَلِيمٌ ۲۲۷
كسانى كه زنان خود را «ايلاء» مىنمايند (سوگند
ياد مىكنند كه با آنها، آميزشجنسى ننمايند) لازم است چهار ماه انتظار بكشند.
(و در ضمن اين چهار ماه، وضع خود را با همسر خويش، از نظر ادامه زندگى يا طلاق،
روشن سازند.) اگر (در اين فرصت)، بازگشت كنند، (گناهی بر آنها نيست؛ زيرا)
خداوند، آمرزنده و مهربان است. ۲۲۶ و اگر تصميم به جدايى گرفتند، (آن هم با
شرايطش مانعى ندارد؛) خداوند شنوا و داناست. ۲۲۷
۲- (نگهداری عِده برای طلاق)-
وَالْمُطَلَّقَاتُ يَتَرَبَّصْنَ بِأَنْفُسِهِنَّ ثَلَاثَةَ قُرُوءٍ ۚ وَلَا
يَحِلُّ لَهُنَّ أَنْ يَكْتُمْنَ مَا خَلَقَ اللَّهُ فِي أَرْحَامِهِنَّ إِنْ كُنَّ
يُؤْمِنَّ بِاللَّهِ وَالْيَوْمِ الْآخِرِ ۚ وَبُعُولَتُهُنَّ أَحَقُّ بِرَدِّهِنَّ
فِي ذَٰلِكَ إِنْ أَرَادُوا إِصْلَاحًا ۚ
زنان مطلقه، بايد به مدت سه مرتبه عادت ماهانه
ديدن (و پاك شدن) انتظار بكشند! (عده نگه دارند) و اگر به خدا و روز رستاخيز،
ايمان دارند، براى آنها حلال نيست كه آنچه را خدا در رحم‌هايشان آفريده، كتمان
كنند. و همسرانشان، براى بازگرداندن آنها (و از سرگرفتن زندگى زناشويى) در اين
مدت، (از ديگران) سزاوارترند؛ در صورتى كه (براستى) خواهان اصلاح باشند.
۳- (تساوی حقوق طرفین)
وَلَهُنَّ مِثْلُ الَّذِي عَلَيْهِنَّ بِالْمَعْرُوفِ ۚ وَلِلرِّجَالِ عَلَيْهِنَّ
دَرَجَةٌ ۗ وَاللَّهُ عَزِيزٌ حَكِيمٌ ۲۲۸
و براى آنان، همانند وظايفى كه بر دوش آنهاست،
حقوق شايستهاى قرار داده شده؛ و مردان بر آنان درجه ای دارند؛ و خداوند توانا
و حكيم است. ۲۲۸
۴- (محدودیت طلاق) -
الطَّلَاقُ مَرَّتَانِ ۖ فَإِمْسَاكٌ بِمَعْرُوفٍ أَوْ تَسْرِيحٌ بِإِحْسَانٍ ۗ
طلاق، (طلاقى كه رجوع و بازگشت دارد،) دو مرتبه
است؛ (و در هر مرتبه،) بايد به طور شايسته همسر خود را نگاهدارى كند (و آشتى
نمايد)، يا با نيكى او را رها سازد (و از او جدا شود).
۵- (ممنوعیت پس گرفتن هدایا)-
وَلَا يَحِلُّ لَكُمْ أَنْ تَأْخُذُوا مِمَّا آتَيْتُمُوهُنَّ شَيْئًا إِلَّا أَنْ
يَخَافَا أَلَّا يُقِيمَا حُدُودَ اللَّهِ ۖ فَإِنْ خِفْتُمْ أَلَّا يُقِيمَا
حُدُودَ اللَّهِ فَلَا جُنَاحَ عَلَيْهِمَا فِيمَا افْتَدَتْ بِهِ ۗ تِلْكَ حُدُودُ
اللَّهِ فَلَا تَعْتَدُوهَا ۚ وَمَنْ يَتَعَدَّ حُدُودَ اللَّهِ فَأُولَٰئِكَ هُمُ
الظَّالِمُونَ ۲۲۹
و براى شما حلال نيست كه چيزى از آنچه به آنها
دادهايد، پس بگيريد؛ مگر اينكه دو همسر، بترسند كه حدود الهى را برپا ندارند.
اگر بترسيد كه حدود الهى را رعايت نكنند، مانعى براى آنها نيست كه زن، فديه و
عوضى بپردازد (و طلاق بگيرد). اينها حدود و مرزهاى الهى است؛ از آن، تجاوز
نكنيد! و هر كس از آن تجاوز كند، ستمگر است. ۲۲۹
(شرط رجوع سوم)- فَإِنْ طَلَّقَهَا فَلَا تَحِلُّ
لَهُ مِنْ بَعْدُ حَتَّىٰ تَنْكِحَ زَوْجًا غَيْرَهُ ۗ فَإِنْ طَلَّقَهَا فَلَا
جُنَاحَ عَلَيْهِمَا أَنْ يَتَرَاجَعَا إِنْ ظَنَّا أَنْ يُقِيمَا حُدُودَ اللَّهِ
ۗ وَتِلْكَ حُدُودُ اللَّهِ يُبَيِّنُهَا لِقَوْمٍ يَعْلَمُونَ ۲۳۰
اگر (بعد از دو طلاق و رجوع، بار ديگر) او را
طلاق داد، از آن به بعد، زن بر او حلال نخواهد بود؛ مگر اينكه همسر ديگرى
انتخاب كند (و با او، آميزشجنسى نمايد. در اين صورت،) اگر (همسر دوم) او را
طلاق گفت، گناهى ندارد كه بازگشت كنند؛ (و با همسر اول، دوباره ازدواج نمايد؛)
در صورتى كه اميد داشته باشند كه حدود الهى را محترم می‌شمرند. اينها حدود الهى
است كه (خدا) آن را براى گروهى كه آگاهند، بيان مىنمايد. ۲۳۰
۶- (رفتار شایسته)- وَإِذَا
طَلَّقْتُمُ النِّسَاءَ فَبَلَغْنَ أَجَلَهُنَّ فَأَمْسِكُوهُنَّ بِمَعْرُوفٍ أَوْ
سَرِّحُوهُنَّ بِمَعْرُوفٍ ۚ
و هنگامى كه زنان را طلاق داديد، و به آخرين
روزهاى «عده» رسيدند، يا به طرز صحيحى آنها را نگاه داريد (و آشتى كنيد)، و يا
به طرز پسنديدهاى آنها را رها سازيد!
۷- (ممنوعیت ممانعت از طلاق)-
وَلَا تُمْسِكُوهُنَّ ضِرَارًا لِتَعْتَدُوا ۚ وَمَنْ يَفْعَلْ ذَٰلِكَ فَقَدْ
ظَلَمَ نَفْسَهُ ۚ وَلَا تَتَّخِذُوا آيَاتِ اللَّهِ هُزُوًا ۚ وَاذْكُرُوا
نِعْمَتَ اللَّهِ عَلَيْكُمْ وَمَا أَنْزَلَ عَلَيْكُمْ مِنَ الْكِتَابِ
وَالْحِكْمَةِ يَعِظُكُمْ بِهِ ۚ وَاتَّقُوا اللَّهَ وَاعْلَمُوا أَنَّ اللَّهَ
بِكُلِّ شَيْءٍ عَلِيمٌ ۲۳۱
و هيچگاه به خاطر زيان رساندن و تعدى كردن، آنها
را نگاه نداريد! و كسى كه چنين كند، به خويشتن ستم كرده است. (و با اين اعمال،
و سوء استفاده از قوانين الهى،) آيات خدا را به استهزا نگيريد! و به ياد
بياوريد نعمت خدا را بر خود، و كتاب آسمانى و علم و دانشى كه بر شما نازل كرده،
و شما را با آن، پند مىدهد! و از خدا بپرهيزيد! و بدانيد خداوند از هر چيزى
آگاه است (و از نيات كسانى كه از قوانين او، سوء استفاده مىكنند، با خبر است)!
۲۳۱
۸- (اختیار در بازگشت به شوهر
سابق)- وَإِذَا طَلَّقْتُمُ النِّسَاءَ فَبَلَغْنَ أَجَلَهُنَّ فَلَا
تَعْضُلُوهُنَّ أَنْ يَنْكِحْنَ أَزْوَاجَهُنَّ إِذَا تَرَاضَوْا بَيْنَهُمْ
بِالْمَعْرُوفِ ۗ ذَٰلِكَ يُوعَظُ بِهِ مَنْ كَانَ مِنْكُمْ يُؤْمِنُ بِاللَّهِ
وَالْيَوْمِ الْآخِرِ ۗ ذَٰلِكُمْ أَزْكَىٰ لَكُمْ وَأَطْهَرُ ۗ وَاللَّهُ يَعْلَمُ
وَأَنْتُمْ لَا تَعْلَمُونَ ۲۳۲
و هنگامى كه زنان را طلاق داديد و عده خود را به
پايان رساندند، مانع آنها نشويد كه با همسران (سابق) خويش، ازدواج كنند! اگر در
ميان آنان، به طرز پسنديدهاى تراضى برقرار گردد. اين دستورى است كه تنها
افرادى از شما، كه ايمان به خدا و روز قيامت دارند، از آن، پند مىگيرند (و به
آن، عمل مىكنند). اين (دستور)، براى رشد (خانوادههاى) شما مؤثرتر، و براى
شستن آلودگی‌ها مفيدتر است؛ و خدا مىداند و شما نمىدانيد. ۲۳۲
۹- (وظیفه والدین در قبال
کودکان)- وَالْوَالِدَاتُ يُرْضِعْنَ أَوْلَادَهُنَّ حَوْلَيْنِ كَامِلَيْنِ ۖ
لِمَنْ أَرَادَ أَنْ يُتِمَّ الرَّضَاعَةَ ۚ وَعَلَى الْمَوْلُودِ لَهُ رِزْقُهُنَّ
وَكِسْوَتُهُنَّ بِالْمَعْرُوفِ ۚ لَا تُكَلَّفُ نَفْسٌ إِلَّا وُسْعَهَا ۚ لَا
تُضَارَّ وَالِدَةٌ بِوَلَدِهَا وَلَا مَوْلُودٌ لَهُ بِوَلَدِهِ ۚ وَعَلَى
الْوَارِثِ مِثْلُ ذَٰلِكَ ۗ
مادران، فرزندان خود را دو سال تمام، شير
مىدهند. (اين) براى كسى است كه بخواهد دوران شيرخوارگى را تكميل كند. و بر آن
كس كه فرزند براى او متولد شده ( پدر)، لازم است خوراك و پوشاك مادر را به طور
شايسته (در مدت شير دادن بپردازد؛ حتى اگر طلاق گرفته باشد.) هيچ كس موظف به
بيش از مقدار توانايى خود نيست! نه مادر (به خاطر اختلاف با پدر) حق ضرر زدن به
كودك را دارد، و نه پدر. و بر وارث او نيز لازم است اين كار را انجام دهد
(هزينه مادر را در دوران شيرخوارگى تأمين نمايد).
۱۰- (از شیر گرفتن کودکان)-
فَإِنْ أَرَادَا فِصَالًا عَنْ تَرَاضٍ مِنْهُمَا وَتَشَاوُرٍ فَلَا جُنَاحَ
عَلَيْهِمَا ۗ
و اگر آن دو، با رضايت يكديگر و مشورت، بخواهند
كودك را (زودتر) از شير بازگيرند، گناهى بر آنها نيست.
۱۱- (دایه گرفتن)- وَإِنْ
أَرَدْتُمْ أَنْ تَسْتَرْضِعُوا أَوْلَادَكُمْ فَلَا جُنَاحَ عَلَيْكُمْ إِذَا
سَلَّمْتُمْ مَا آتَيْتُمْ بِالْمَعْرُوفِ ۗ وَاتَّقُوا اللَّهَ وَاعْلَمُوا أَنَّ
اللَّهَ بِمَا تَعْمَلُونَ بَصِيرٌ ۲۳۳
و اگر (با عدم توانايى، يا عدم موافقت مادر)
خواستيد دايهاى براى فرزندان خود بگيريد، گناهى بر شما نيست؛ به شرط اينكه حق
گذشته مادر را به طور شايسته بپردازيد. و از (مخالفت فرمان) خدا بپرهيزيد! و
بدانيد خدا، به آنچه انجام مىدهيد، بيناست! ۲۳۳
۱۲- (آزادی ازدواج پس از
طلاق)- وَالَّذِينَ يُتَوَفَّوْنَ مِنْكُمْ وَيَذَرُونَ أَزْوَاجًا يَتَرَبَّصْنَ
بِأَنْفُسِهِنَّ أَرْبَعَةَ أَشْهُرٍ وَعَشْرًا ۖ فَإِذَا بَلَغْنَ أَجَلَهُنَّ
فَلَا جُنَاحَ عَلَيْكُمْ فِيمَا فَعَلْنَ فِي أَنْفُسِهِنَّ بِالْمَعْرُوفِ ۗ
وَاللَّهُ بِمَا تَعْمَلُونَ خَبِيرٌ ۲۳۴
و كسانى كه از شما مىميرند و همسرانى باقى
مىگذارند، بايد چهار ماه و ده روز، انتظار بكشند (و عده نگه دارند)! و هنگامى
كه به آخر مدتشان رسيدند، گناهى بر شما نيست كه هر چه مىخواهند، در باره
خودشان به طور شايسته انجام دهند (و با مرد دلخواه خود، ازدواج كنند). و خدا به
آنچه عمل مىكنيد، آگاه است. ۲۳۴
۱۳- (خواستگاری در مدت عِده)-
وَلَا جُنَاحَ عَلَيْكُمْ فِيمَا عَرَّضْتُمْ بِهِ مِنْ خِطْبَةِ النِّسَاءِ أَوْ
أَكْنَنْتُمْ فِي أَنْفُسِكُمْ ۚ عَلِمَ اللَّهُ أَنَّكُمْ سَتَذْكُرُونَهُنَّ
وَلَٰكِنْ لَا تُوَاعِدُوهُنَّ سِرًّا إِلَّا أَنْ تَقُولُوا قَوْلًا مَعْرُوفًا ۚ
وَلَا تَعْزِمُوا عُقْدَةَ النِّكَاحِ حَتَّىٰ يَبْلُغَ الْكِتَابُ أَجَلَهُ ۚ
وَاعْلَمُوا أَنَّ اللَّهَ يَعْلَمُ مَا فِي أَنْفُسِكُمْ فَاحْذَرُوهُ ۚ
وَاعْلَمُوا أَنَّ اللَّهَ غَفُورٌ حَلِيمٌ ۲۳۵
و گناهى بر شما نيست كه به طور كنايه، (از زنانى
كه همسرانشان مردهاند) خواستگارى كنيد، و يا در دل تصميم بر اين كار بگيريد
(بدون اينكه آن را اظهار كنيد). خداوند مىدانست شما به ياد آنها خواهيد افتاد؛
(و با خواسته طبيعى شما به شكل معقول، مخالف نيست؛) ولى پنهانى با آنها قرار
زناشويى نگذاريد، مگر اينكه به طرز پسنديدهاى (به طور كنايه) اظهار كنيد! (ولى
در هر حال،) اقدام به ازدواج نکنید، تا عده آنها سرآيد! و بدانيد خداوند آنچه
را در دل داريد، مىداند! از مخالفت او بپرهيزيد! و بدانيد خداوند، آمرزنده و
بردبار است (و در مجازات بندگان، عجله نمىكند)! ۲۳۵
۱۴- (تقدیم هدیه در صورت
انصراف از ازدواج)- لَا جُنَاحَ عَلَيْكُمْ إِنْ طَلَّقْتُمُ النِّسَاءَ مَا لَمْ
تَمَسُّوهُنَّ أَوْ تَفْرِضُوا لَهُنَّ فَرِيضَةً ۚ وَمَتِّعُوهُنَّ عَلَى
الْمُوسِعِ قَدَرُهُ وَعَلَى الْمُقْتِرِ قَدَرُهُ مَتَاعًا بِالْمَعْرُوفِ ۖ
حَقًّا عَلَى الْمُحْسِنِينَ ۲۳۶
اگر زنان را قبل از آميزش جنسى يا تعيين مهر،
(به عللى) طلاق دهيد، گناهى بر شما نيست. (و در اين موقع،) آنها را (با هديهاى
مناسب،) بهرهمند سازيد! آن كس كه توانايى دارد، به اندازه تواناييش، و آن كس
كه تنگدست است، به اندازه خودش، هديهاى شايسته (كه مناسب حال دهنده و گيرنده
باشد) بدهد! و اين بر نيكوكاران، الزامى است. ۲۳۶
۱۵- (پرداخت نیمی از مهریه در
صورت انصراف قبل از همبستری)- وَإِنْ طَلَّقْتُمُوهُنَّ مِنْ قَبْلِ أَنْ
تَمَسُّوهُنَّ وَقَدْ فَرَضْتُمْ لَهُنَّ فَرِيضَةً فَنِصْفُ مَا فَرَضْتُمْ إِلَّا
أَنْ يَعْفُونَ أَوْ يَعْفُوَ الَّذِي بِيَدِهِ عُقْدَةُ النِّكَاحِ وَأَنْ
تَعْفُوا أَقْرَبُ لِلتَّقْوَىٰ ۚ وَلَا تَنْسَوُا الْفَضْلَ بَيْنَكُمْ ۚ إِنَّ
اللَّهَ بِمَا تَعْمَلُونَ بَصِيرٌ ۲۳۷
و اگر آنان را، پيش از آن كه با آنها تماس بگيريد
و (آميزش جنسى كنيد) طلاق دهيد، در حالى كه مهرى براى آنها تعيين كردهايد،
(لازم است) نصف آنچه را تعيين كردهايد (به آنها بدهيد) مگر اينكه آنها (حق خود
را) ببخشند؛ يا (در صورتى كه صغير و سفيه باشند، ولى آنها، يعنى) آن كس كه گره
ازدواج به دست اوست، آن را ببخشد. و گذشت كردن شما (و بخشيدن تمام مهر به آنها)
به پرهيزكارى نزديكتر است، و گذشت و نيكوكارى را در ميان خود فراموش نكنيد، كه
خداوند به آنچه انجام مىدهيد، بيناست! ۲۳۷
حَافِظُوا عَلَى الصَّلَوَاتِ وَالصَّلَاةِ
الْوُسْطَىٰ وَقُومُوا لِلَّهِ قَانِتِينَ ۲۳۸
فَإِنْ خِفْتُمْ فَرِجَالًا أَوْ رُكْبَانًا ۖ فَإِذَا أَمِنْتُمْ فَاذْكُرُوا
اللَّهَ كَمَا عَلَّمَكُمْ مَا لَمْ تَكُونُوا تَعْلَمُونَ ۲۳۹
در انجام همه نمازها، (به خصوص) نماز وسطى ( نماز
ظهر) كوشا باشيد! و از روى خضوع و اطاعت، براى خدا بپاخيزيد! ۲۳۸ و اگر (به
خاطر جنگ، يا خطر ديگرى) بترسيد، (نماز را) در حال پياده يا سواره انجام دهيد!
اما هنگامى كه امنيت خود را بازيافتيد، خدا را ياد كنيد! ( نماز را به صورت
معمولى بخوانيد!) همانگونه كه خداوند، چيزهايى را كه نمىدانستيد، به شما
تعليم داد. ۲۳۹
۱۶- (حق زنان بیوه)-
وَالَّذِينَ يُتَوَفَّوْنَ مِنْكُمْ وَيَذَرُونَ أَزْوَاجًا وَصِيَّةً
لِأَزْوَاجِهِمْ مَتَاعًا إِلَى الْحَوْلِ غَيْرَ إِخْرَاجٍ ۚ
و كسانى كه از شما در آستانه مرگ قرارمىگيرند و
همسرانى از خود به جا مىگذارند، بايد براى همسران خود وصيت كنند كه تا يك
سال، آنها را (با پرداختن هزينه زندگى) بهرهمند سازند؛ به شرط اينكه آنها (از
خانه شوهر) بيرون نروند (و اقدام به ازدواج مجدد نكنند).
۱۷- (آزادی پس از طلاق)-
فَإِنْ خَرَجْنَ فَلَا جُنَاحَ عَلَيْكُمْ فِي مَا فَعَلْنَ فِي أَنْفُسِهِنَّ مِنْ
مَعْرُوفٍ ۗ وَاللَّهُ عَزِيزٌ حَكِيمٌ ۲۴۰
و اگر بيرون روند، (حقى در هزينه ندارند؛ ولى)
گناهى بر شما نسبت به آنچه در باره خود، به طور شايسته انجام مىدهند نیست. و
خداوند، توانا و حكيم است. ۲۴۰
۱۸- (حق ویژه زنان مطلقه)-
وَلِلْمُطَلَّقَاتِ مَتَاعٌ بِالْمَعْرُوفِ ۖ حَقًّا عَلَى الْمُتَّقِينَ ۲۴۱
كَذَٰلِكَ يُبَيِّنُ اللَّهُ لَكُمْ آيَاتِهِ لَعَلَّكُمْ تَعْقِلُونَ ۲۴۲
و براى زنان مطلقه، هديه مناسبى لازم است (كه از
طرف شوهر، پرداخت گردد). اين، حقى است بر مردان پرهيزكار. ۲۴۱ اين چنين،
خداوند آيات خود را براى شما شرح مىدهد; شايد انديشه كنيد! ۲۴۲
سوره نساء آیات
۱۹ تا ۲۱
۱- (ممنوعیت میراث بردن زن)-
يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا لَا يَحِلُّ لَكُمْ أَنْ تَرِثُوا النِّسَاءَ
كَرْهًا ۖ
اى كسانى كه ايمان آوردهايد! براى شما حلال نيست
كه از زنان، از روى اكراه (و ايجاد ناراحتى براى آنها،) ارث ببريد!
۲- (ممنوعیت بازپس گیری
هدایا)- وَلَا تَعْضُلُوهُنَّ لِتَذْهَبُوا بِبَعْضِ مَا آتَيْتُمُوهُنَّ إِلَّا
أَنْ يَأْتِينَ بِفَاحِشَةٍ مُبَيِّنَةٍ ۚ
و آنانراتحت فشار قرارندهيدكه قسمتى ازآنچه رابه
آنها دادهايد (مهر) تملك كنيد! مگر اينكه آنها عمل زشت آشكارى انجام دهند
۳- (به خوبی و خوشی رفتار
کردن)- وَعَاشِرُوهُنَّ بِالْمَعْرُوفِ ۚ فَإِنْ كَرِهْتُمُوهُنَّ فَعَسَىٰ أَنْ
تَكْرَهُوا شَيْئًا وَيَجْعَلَ اللَّهُ فِيهِ خَيْرًا كَثِيرًا ۱۹
و با آنان، بطور شايسته رفتار كنيد! و اگر از
آنها، (به جهتى) كراهت داشتيد، (فورا تصميم به جدايى نگيريد!) چه بسا چيزى
خوشايند شما نباشد، و خداوند خير فراوانى در آن قرار مىدهد! ۱۹
۴- (ممنوعیت بازستانی هدایا)-
وَإِنْ أَرَدْتُمُ اسْتِبْدَالَ زَوْجٍ مَكَانَ زَوْجٍ وَآتَيْتُمْ إِحْدَاهُنَّ
قِنْطَارًا فَلَا تَأْخُذُوا مِنْهُ شَيْئًا ۚ أَتَأْخُذُونَهُ بُهْتَانًا
وَإِثْمًا مُبِينًا ۲۰
وَكَيْفَ تَأْخُذُونَهُ وَقَدْ أَفْضَىٰ بَعْضُكُمْ إِلَىٰ بَعْضٍ وَأَخَذْنَ
مِنْكُمْ مِيثَاقًا غَلِيظًا ۲۱
و اگر تصميم گرفتيد كه همسر ديگرى به جاى همسر
خود انتخاب كنيد، و مال فراوانى (بعنوان مهر) به او پرداختهايد، چيزى از آن را
پس نگيريد! آيا براى بازپس گرفتن مهر آنان، به تهمت و گناه آشكار متوسل
مىشويد؟! ۲۰
و چگونه آن را باز پس مىگيريد، در حالى كه شما با يكديگر تماس و آميزش كامل
داشتهايد؟ و (از اين گذشته،) آنها (هنگام ازدواج،) از شما پيمان محكمى
گرفتهاند! ۲۱
سوره احزاب آیه ۴۹
۱- ( هدیه دادن پس از طلاق)-
يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا إِذَا نَكَحْتُمُ الْمُؤْمِنَاتِ ثُمَّ
طَلَّقْتُمُوهُنَّ مِنْ قَبْلِ أَنْ تَمَسُّوهُنَّ فَمَا لَكُمْ عَلَيْهِنَّ مِنْ
عِدَّةٍ تَعْتَدُّونَهَا ۖ فَمَتِّعُوهُنَّ وَسَرِّحُوهُنَّ سَرَاحًا جَمِيلًا ۴۹
اى كسانى كه ايمان آوردهايد! هنگامى كه با زنان
با ايمان ازدواج كرديد و قبل از همبستر شدن طلاق داديد، عدهاى براى شما
برآنها نيست كه بخواهيد حساب آنرا نگاه داريد؛ آنها را با هديه مناسبى بهرهمند
سازيد و بطرز شايستهاى رهايشان كنيد.۴۹
۱- مطالب مربوط
به شریعت های غیر از اسلام از نظریات محققین در سایت ها استفاده شده است
|
دريافت
نسخه پى‌دى‌اف
