پرســـش و پاســـخ درباره
نـماز
در اين بخش سؤالاتى كه از طرف
شما از طريق ايميل مطرح و پاسخ داده شده است را گردآورى نموده ايم. براى مشاهده
پاسخ بر روى سؤال كليك نماييد. پس از مطالعه پاسخ مجددا بر روى سؤال كليك كرده
تا بحالت اوّل بازگردد.
۱) اگر منظور از صلوة در
قران همیشه به معنای رویکرد بوده است ، چرا خداوند برای آن اوقات معینی تعیین کرده
اند و آیا نماز (شکل ظاهری صلوة) نیز به این اندازه مهم بوده است؟در این صورت! ;
چرا نحوه اقامه آن در قرآن ذکر نشده است تا از تحریف وتغییر آن نیز جلوگیری شود؟آیا
این به این معنا نیست که به هر شکل وبا هر زبانی می توان به خداوند رویکرد داشت؟
سوال دیگر این که آیا تفاوتی که در اقامه نماز بین شیعیان و اهل تسنن وجود دارد مهم
نیست وکدام یک صحیح است و چرا؟
گفته بودم معناي " صلوه" رويكرد است ، نه آنكه
نماز متعارف ضرورتي ندارد و فقط بايد به خدا رويكرد داشت ؟ كلمه صلوه عام و كلي
است و هر نوع رويكردي به خدا را شامل ميشود . به عبارتي ديگر هر نمازي صلوه است
اما هر صلوتي نماز نيست ، دعا و نيايش و انديشه كردن در آيات خدا هم صلوه است .
اوقات پنجگانه صلوه مسلم و قطعي است و حد اقلي است كه هر مسلماني شايسته است با
حضور در جماعت آنرا اقامه نمايد ، اما به صورت فردي نيز هر گاه حضور قلبي داشت
يا خواست بدست آورد ، ميتواند شخصا با خدايش خلوت كند . ما نحوه اقامه نماز و
شكل آنرا از سنت پيامبر فراميگيريم ، كه مقرب ترين مردم به خدا بود .چنين سرود
و ستايشي از آنجا كه سخن ما با خداست ، نه سخن او با ما ، حكيمانه تر است كه
انتخاب خود ما باشد نه ديكته او !! آيا هرگز شنيده ايد معشوقي مدل نگارشي براي
عاشقش ارسال نمايد تا از آن رونويسي كند !؟ فكر نميكنيد خداوند حكيم در الگو
ندادنش در اين مناجات حكمتي داشته است؟ نمازهاي پنجگانه را براي حفظ وحدت و يك
دلي مسلمانان بايد به زبان اصلي ، روي به قبله و هماهنگ با مردم خواند، اما هر
كسي ميتواند نمازهاي داوطلبي را با هر زبان و آداب و شيوه اي كه خود دوست دارد
، بخواند اگر دلها هنگام نمازمتوجه خالق باشد ، ديگر چندان مهم نيست كه در
تفاوت هاي شكلي نمازهاي اهل تشيع يا تسنن توقف كنيم . خداوند شما راازنماز
گذاران خالص قرار دهد
۲) آیا نماز باید عربی
خوانده شود؟ آیا ایراد دارد در نماز و پرستش در خلوت با زبان وادبیات مادری خودمان
با همان معانی بپرستیم؟
نمازهاي پنجگانه كه متاسفانه ميان ما سه گانه ! در
زمان دلخواه شده است ، علاوه بر ارتباطي فردي با خدا ، جنبه اجتماعي بسيار جدي
دارد كه بايد در جماعت و هماهنگ با بقيه نمازگذاران اقامه شود ، همانطوركه قبله
واحد است زبان و زمان و ظاهرو باطن آنهم ثابت است ! اما شما ميتوانيد ارتباط
شخصي تان را با خدا به زبان مادري و با هر آداب و ترييبي كه بيشتر احساس نزديكي
با خدا ميكنيد بجاي آوريد
۳) شما گفتید نحوه اقامه
نماز به انتخاب خود ماست و در قرآن الگویی ذکر نشده است . می توان این طور نیز
برداشت کرد که آزادیم به هر شکلی که بیشتر حضور قلب داشته باشیم آن را اقامه کنیم ؟
وآیا مجبوریم حتی بدون کوچکترین حضور قلبی حتماً آنرا ادا کنیم وترک آن موجب گناه
خواهد شد؟
گويا سوء تفاهمي حاصل شده است ! نمازهاي پنجگانه
يوميه كه به جماعت انجام ميشود و حالت سرود دسته جمعي دارد ( و متاسفانه ميان
ما شيعيان تبديل به سه وقت ،آنهم به صورت فردي شده ) مطابق سنت پيامبر و به يك
فرم انجام ميشود ، اما به غير از اين پنج وقت شما آزاد هستيد به هر زبان و
آدابي با خالقتان راز و نياز كنيد . ايستاده ، نشسته ، خوابيده و ... در مورد
حضور قلب ، مي پرسم آيا شما هر وقت سرحال باشيد ورزش ميكنيد ؟ يا ورزش ميكنيد
تا سرحال بيائيد ؟ اگر نماز گذار بيدارو آگاه باشد كه با آفريننده ميليونها
كهكشان در حال گفتگوست و هرآنچه دارد از اوست و گذشته و حال و آينده اش بدست
قدرت اوست ، خميازه نميكشد !؟ هيچ كسي را نميتوان به زور عاشق كرد ، وقتي عشق
آمد حضور قلب خودش حاصل ميشود. يار به ما نزديك است ، ما از او دوريم . دلتان
شاد از حضور او باد
۴) چگونگی نماز و روزه در
سوئد که خورشید در اوقاتی از تابستان غروب نمیکند و در زمستان برعکس مدت چند هفته
طلوع نمیکند را توضیح دهید
بر حسب آنچه آقايان فقهاء، كه در اين امور مطالعه
ميكنند ، نظر داده اند ، نماز و روزه كسانيكه در چنان مناطقي زندگي ميكنند با
اوقات مكه بعنوان قبله مسلمين تنظيم ميشود . من فكر ميكنم همينكه مسلمانان آن
ديار با مشورت دسته جمعي بر ترتيبي توافق كنند ، همان كفايت ميكند ( واله عالم)
۵) آیا مدارکی دال بر این
که بعد از ۱۴۰۰ سال هنوز نماز به شیوه پیامبر اجرا می شود وجود دارد؟منظورم این است
که برخی معتقدند که نحوه نماز خواندن تحریف شده است آیا صحیح است؟
بهترين مدرك همين حضور ميليونها مسلمان در سراسر
جهان است كه ناظر و مراقب و مانع انحراف بوده اند . همين كه عملي مستمرا به
صورت سنت اجرا ميشود دليل توافق بر درستي آنست
۶) برپا داشتن نماز با
صدای بلند و یا کوتاه خواندن آن در نمازهای مختلف روزانه ویا ذکر صلوات بر پیامبر
در رکوع و سجود و تشهد چیست؟ در این باره عقاید مختلفی وجود دارد و برخی حتی تشهد
را زاید و نا درست می دانند. این نکات مرا نگران کرده که خدای ناکرده نتوانم این
سنت را بدرستی به جا آورم. آیا اصولا رعایت این نکات موجب درستی این ارتباط است و
یا می بایست آن را در جای دیگری جستجو کرد؟
لند يا كوتاه خواندن برخي نمازهاي يوميه ظاهرا از
سنت اخذ شده است وگرنه در آيه ۱۱۰ سوره اسراء گفته شده است كه نمازت را نه بلند
و نه آهسته بخوان بلكه حالتي ميان آندو را بگزين.
نشنيده ام كسي در ركوع و سجود صلوات بگويد، اما در تشهد چنين ذكري وجود دارد،
كه آنهم امري تاريخي و توافقي و ناشي از سنت است و اصولا جزئيات نماز در قرآن
نيامده است . منظور از صلوات ، اداي ذكر و ورد و كلام نيست ، بلكه معناي ريشه
اي آن رويكرد و توجه است . صلوات بر پيامبر يعني به او، به عنوان الگوي رفتاري
، توجه كردن و از راه و روشش تبعيت نمودن . آداب نماز در عين آنكه لازم و ضروري
است ، اما تماما وسيله و مقدمه است ، اصل نماز حضور قلب و خشوع در برابر خالق
هنگام ذكر او و احساس بندگي و خضوع است . خدا شما را از نماز گذاران قرار دهد
۷) آمار شما در مقاله نماز
و نیاز درست نبود خودتان تعداد كلمه هاي شهر و صلاه و يوم را بررسي كنيد
به نكات ذيل توجه فرمائيد جمع كلمات " شهر" و "شهرا"
(نكره) درست ۱۲ ميباشد . بقيه موارد مثل شهرين ، شهور و اشهر حالت جمع دارند جمع
كلمات يوم (۳۴۹ بار) و يوما ( ۱۶ بار) دقيقا ۳۶۵ ميباشد . بقيه موارد مثل يومكم ،
يومهم ، يومين ، ايام و يومئذ همواره با ضمائر و يا بصورت جمع آمده اند در مورد
صلوه بگمانم اشتباهي لفظي شده باشد وگرنه مشتقات صلوه ۹۹ بار تكرار شده كه مساوي
نام هاي خدا ( بر حسب روايتي از رسول) است ودرست در ۱۷ آيه قرآن دوكلمه اله و صلوه
با هم در يك آيه آمده اند كه تعداد ركعات را نشان ميدهد
۸) آيا تلفظ صحيح در نماز
لازم است؟
تلفظ صحيح البته لازم است ، ولي بسيار مهم تر از آن
دانستن معاني الفاظ و آگاهي از ايجاد ارتباط با خالق است. تلفظ غير صحيح به
دليل نا مانوس بودن غیر اعراب با زبان عربي باعث ابطال نماز نميگردد،اما بايد
سعي كرد بتدريج بهتر شود
۹) آیا خواندن نماز آیات
واجب است؟
خير ، نماز آيات واجب نيست ، مستحب است
۱۰) می دانیم در قرآن
کیفیت نماز و وقتهای ادای آن نیامده است. آیا واجب است که به سنت پیغمبر عمل کنیم؟
در صورتیکه در قرآن نیامده است؟
اوقات نماز در قرآن دقيقا آمده است ، به مقاله "
نماز و نياز" مراجعه كنيد . در مورد كيفيت نماز اگر نخواهيم مطابق سنت پيامبر
كه مورد قبول و احترام مسلمانان است عمل كنيم و هر كس به دلخواه آنرا بجا آورد
، چه وحدتي براي مسلمانان باقي مي ماند ؟ و اصلا چه حسني دارد كه هركسي سليقه
خود را در عملي كه نمايش وحدت جهاني يك امت است اعمال كند ؟
۱۱) آیا می شه نماز رو
فارسی خواند؟ من در اینترنت یک مدت گشتم ولی چیز خیلی مستدلی پیدا نکردم. خبلی ها
مشکل رو ترجمه واژه ها عنوان کرده بودند. می دونم که هیچ ترجمه مناسبی برای بیان
دقیق واژه های سوره ها وجود نداره و برای همین هم هست که ما تفسیر قران رو گوش می
دهیم. چرا از همین تفسیر قرآن توی نماز استفاده نکنیم؟ مثلا در بیان "ایاک نعبد"
بگوئیم من فقط و فقط وجودم پذیرا و هموار توست. یا کامل تر. خلاصه هر چیز که بتونه
حق مطلب رو ادا کنه. حتی اگه خیلی طولانی تر بشه. دلیلم از این سوال این هست که
تجربه شخصی من اینه که وقتی که در قنوت فارسی دعا می کنم چون خودم گوش میدم بهتر
متوجه می شم و این الفاظ کمتر جنبه عادت پیدا می کنه و توجهم عميق تر می شه. من می
دونم که هر چقدر عربی آدم یهتر یاشه و بیشتر تحقیق کرده باشه دیگه کامل متوجه می شه
و این مشکل رو نداره یا کمتر داره و لی برای ما که به هر حال در این زمینه قوی
نیستيم چطور؟
نماز در اسلام واقعي ( مطابق قرآن و سنت پيامبر) فريضه
اي دسته جمعي و سرودي همگاني است كه ما شیعیان به عادت تاريخي آنرا بصورت فردي
انجام ميدهيم ، در يك عمل جمعي همانطور كه قبله واحد است ، ايجاب ميكند الفاظ هم
واحد باشد و هر كس به زبان دلخواه غريبه با ديگران ساز خود را نزند . اما در
نمازهاي مستحبي هيچ اشكالي ندارد به زباني كه مي فهميد بخوانيد . يادگرفتن معاني
نماز كار ۱۰ دقيقه است و بخش اعظم آن تكراري است . اگر نماز فارسي بيشتر به شما
حضور قلب داده ، بدليل تازه بودن آنست ، الفاظ فارسي را هم كه مدتي تكرار كرديد ،
همچون رانندگي يكنواخت و اتوماتيك ميشود . چاره كار تازه نگه داشتن نماز با تنوع
بخشيدن به آن در انتخاب سوره هاي متنوع براي هر نماز است ، همانطور كه اهل تسنن
چنين ميكنند . بحث بيشتر را ميتوانيد در مقاله "نماز
و نياز" در وبسايت ملاحظه كنيد.
۱۲) نظر شما در خصوص نماز
خواندن خانمي در منزل شخصي و بدون استفاده از چادر چيست (اقامه نماز با لباس راحتي
)؟
حجاب پوششی است درمقابل نامحرمان ، در شرايطي كه
خانمي در خانه خويش در ميان همسر و فرزندان ميباشد و مطمئن است نامحرمي سر زده
وارد خانه نميشود و كسي نيز از خارج خانه بر او اشراف ندارد ، آيا بايد از خدا
رو بپوشاند ؟ البته اگر طبق عادت ، آرامش و تمركز بهتري با چادر پيدا ميكند ،
به اختيار خودش است همانطور بخواند كه حضور قلب بهتری پیدا میکند ، ولي اجباري
ندارد . بسياري از مسيحيان ديندار نيز وقتي در قسمت غرفه كليسا ميروند، طبق سنت
باستاني ، كه زنان مذهبي پوشيده بودند ، دستمالي روي سر خود قرار ميدهند ، اما
وقتي بيرون مي آيند و در ميان جمع قرار ميگيرند کشف حجاب ميكنند !! گوئي نفس
روسري قداست دارد!؟ در هر حال مغز هدف است ، پوسته محافظ است.
۱۳) چند وقتی است که
رابطه ام با خدا دیگر آن رابطه صمیمی و شاید کودکانه نیست و فقط رابطه یک رییس و
مرئوس باقی مانده,. با تعاریفی که جنابعالی از رب العالمین فرموده اید ، آنقدر خدا
برایم بالا رفته که دیگر ازش خجالت میكشم. دیگر روحم آرام نیست . آنقدر فکر
می کنم که می ترسم به افسردگی برسم؟
رابطه کودکانه با خدا گرچه رابطه عاطفی و لطیفی است
، اما در دوران بلوغ با شناخت عقلی باید بالنده و بارور شود ، درست است که خشیت
هراس آور است ، اما خشوع میآورد و قلب را خاضع میکند ، خضوعی که از عشق عرفانی
حاصل میشود نه احساسات نا خودآگاه . ابراهیم را در قرآن بخوانید که پیامبر
استدلال و برهان بود و در خلال قلبش ( خلیل خدا) رب را جای داد ، و محمد را ،
که " حبیب خدا بود و علی را ، که میگفت ، : لئن صبرت علی عذابک فکیف اصبر علی
فراقک ( گیرم عذابت را تحمل کردم ، فراغت را چگونه تحمل کنم ) و میگفت اگر
به آتشم سپاری ، همه اهل آتش را آگاه میکنم که تو را دوست دارم .... با کلام
مجیدش خود را مانوس کنید تا محبت او در دلتان موج بزند:
قل ان کنتم تحبون اله فاتبعونی یحببکم اله ....بگو اگر خدا را دوست دارید ، از
رسولش تبعیت کنید تا او هم شما را دوست بدارد
۱۴) معناى اذان و اقامه -
سلام و همچنين نماز در سفر را بفرماييد
با عرض سلام و تحيت. معناي "اذان" اطلاع دادن
وقت نماز به نمازگذاران است ، اقامه نيز از طرف امام جماعت خوانده ميشود كه
برپائي آنرا به مامومين اعلام كند . هر دوي اينها مستحب است ، نه واجب . اصولا
در نماز فرادي اين آداب ضرورت جماعت را ندارد. در مورد "سلامِِ" دكتر شريعتي
مقاله بسيار جالبي دارد كه آنرا توصيه ميكنم بخوانيد. براي نماز در سفر طولاني
با هواپيما ، اگر اقامه نماز در فضاي گشاده مقدور نبود ، ميتوان در مكان خود
روي بطرف قبله كرد و نشسته بجاي آورد . اصل توجه قلبي به خداست ، در قرآن توصيه
شده هنگام جنگ ، نماز سر وقت را اگر شده بحالت سواره يا پياده بر پا داريد. وقت
نماز در پرواز همان وقت مسافر است نه وقت مبدا يا مقصد. در مورد سئوال سركار،
اگر واقعا محل مناسبي در ساختمان اداره براي نماز يافت نميشود ، ميتوان چند
دقيقه اي را در ماشين خود بصورت نشسته به اينكار اختصاص داد . مرخصي چند دقيقه
اي گرفتن و يا اطلاع دادن به مديران براي اين تمركز محدود ، در محيط آمريكا
نبايد مشكلي باشد . در هر حال اساس ارتباط قلبي است
۱۵) چرا در هيچ جاي قرآن
به كميت نماز اشاره نشده است ولي در آيه ۶ سوره مائده به كميت وضو اشاره شده است؟
صلوه رويكرد است و نماز (فارسي) نوعي از آن ، صلوه
عام است و نماز خاص . نماز نياز و نداي ما با خداست ، اگر شكل آن دقيقا مشخص
ميشد ، همچون معشوقي ميشد كه به عاشق خود مدلي براي نامه عاشقانه نوشتن ارائه
دهد !! ما در نماز از شكل ارتباط پيامبران با خدا كه بهترين بود پيروي ميكنيم
۱۶) منظور بنده اين است
چرا وضو كه اهميت كمتري دارد را با تمام جزئياتش اشاره نموده است؟
وضو كاري ظاهري است ، نماز باطني . شستشو قالب است
، مناجات قلب و محتوا . اولي يكنواخت است و شكلي، دومي متنوع و دروني . پاكيزگي
ظاهر را ميتوان به همه الگو داد ، پاكيزگي باطن اختياري است و الگويش انتخابي .
و ما خود الگوي نماز پيامبر را برگزيده ايم.
۱۷) با پوزش فراوان ،
خداوند بزرگ که این همه سفارش به صلات و ارتباط مداوم انسا ن با خودش نموده است ایا
می توان فکر کرد که خانمها را به خاطر یک مسله فیزیولوژی از نماز نهی کرده باشد ،
آن هم برای ۶ روز/من اصلا نتوانستم آیه ای در این رابطه در قران پیدا کنم پس چگونه
به ما گفته اند نماز در این روزها حرام است روزه باطل است و این همه تفاصیل....
اولا ، مسئله اي كه پرسيده بوديد حكم قرآني ندارد و
حلال و حرامي از نظر الهي بر آن مترتب نيست ، بلكه فقيهان بر اساس تاريخ و سنت
بر آن حكم داده اند . من البته مطالعه و تخصصي در اينگونه مسايل ندارم ،
همينقدر شنيده ام در آن دوران كه آب به حد كافي وجود نداشته و لوازم
بهداشتي نيز در دسترس عموم نبوده است ، اين تدبير تضميني براي طهارت مساجد
محسوب ميشده است . فراموش نكنيد كه نماز فرادي كه امروز ميان ما ايرانيان معمول
شده ، در آن دوران منحصر به شرايط اضطراري بوده است ، بنابراين حضور پنج نوبت
زنان در مساجد ، با توجه به اينكه از هر چهارتاي آنان يكي در معرض اين ناراحتي
بوده است ( بر حسب احتمالات) نگراني آلوده شدن مساجد را مطرح ميكرده است . و به
همين نحو در مورد مردانيكه فرصت غسل كردن نيافته اند در سنت اين حرمت باقي
مانده است . وگرنه اين سئوال همواره مطرح است كه چگونه ميتوان مهمترين فريضه را
بمدت يكهفته تعطيل كرد؟ اگر طبق نظر فقيهان دعا و ذكر و امثالهم مانعي ندارد،
نماز هم ذكر است . هر چند تحمل شنيدن اين مطلب براي كسانيكه اصالت را به احكام
تاريخي فقهي ميدهند ، از تحمل انكار نماز و كفر گويي به خدا سخت تر است.!!
خلاصه آنكه مصلحتهاي محيطي و زماني و مكاني را نبايد با مصلحتهاي ايماني كه
اصل و اساس است يكي گرفت
اله اعلم بحقايق الامور
۱۸) چند وقت است که دارم
به پوچی میرسم ، نماز خوندن برام مفهومی نداره ، اصلا دین برام بی معنی شده ، همه
به نظرم یک بازی میا د . البته این اتفاق ها فکر نکنم چیز بدی باشه ، چون قبول
نکردن یه چیز با دلیل و منطق حتی غلط بهتر از قبول کردن کورکورانه است . البته باید
خدمتتان عرض کنم که من اصلا دین اسلام به شیوه اخوندهای امروزی را و به سبکی که
اینا میگن قبول ندارم ولی این حس با خوندن کتابهای علی دشتی و امثال این افراد شدت
گرفته ، طوری که بعضی اوقات می خوام نماز وهمه چیز رو کنار بزارم و فکرم خطور میکنه
نکنه دین وسیله تحمیر ما شده و همه دروغی بیش نباشه و ایا احکام ۱۴۰۰ سال پیش حالا
صدق میکنه و حس میکنم فقط خدای یکتا هست حالا تو هر جوری میتونی اونو درک کنی و
بشناسی و سپاس گزارش باشی
با سلام و سپاس از نامه ات ، اما سئوالاتت ؛ نماز
رويكرد و سخن گفتن قلبي با آفريدگار است ، نه آداب و تشريفاتي كه معنا و منظور آنرا
نميدانيم ! در وبسايت من ميتواني مقاله اي را كه در باره "نماز
و نياز" نوشته ام ببيني ، شايد بيفايده نباشد.
دينداري البته بايد با تحقيق و تجربه اي شخصي باشد وگرنه در برابر طوفانهاي بي ديني
دوام نمي آورد. مادام كه در حال تحقيق صادقانه هستي خدا هوايت را دارد و
انتظارزودرس از تو ندارد . با او خودماني و رفيق باش و راحت صحبت كن.
رفتار آخوندها و اصولا متوليان هيچ ديني دليل باطل بودن آن نميشود . آنها هم مثل
ساير اقشار ملت بد و خوب دارند و از ميان همين مردم بر خاسته اند اشكال از ماست كه
فكر ميكنيم اگر كسي لباس خاصي به تن كرد بايد پاك باشد .
فقط چهار در صد قرآن مربوط به احكام است ، بقيه اش اصولي جاويد و ابدي است . در
مورد احكام نيز بايد به روح و منظورآيات نگاه كرد نه شكل و قالبش كه تحول پذير و
قابل تغيير است.
۱۹) آیا نمازی که ما الان میخونیم همون نمازیه که پیامبر میخوند؟ یا عوض شده؟ وقتی استاد صلاه رو رویکرد به خدا معنی میکنند، پس آیا صورت نماز میتونه مثلا صد سال دیگه عوض بشه؟
نماز امروز ما، به تواتر تاریخی که یکروز هم تعطیل نشده، همان نماز پیامبر است، اما
«نماز» (ترجمه نارسای فارسی صلات) ادای احترام و تعظیم و تکریمی در برابر شاهان و بزرگان ایران باستان بوده است که به نامش عادت کرده ایم، حال آنکه مفهوم قرآنی صلات بسیار جامع تر از تعظیم و تکریم شکلی و باصطلاح دولا راست شدن است. نماز سنتی نوعی از صلات است، دعا نیز صلات است، هر نوع
«رویکرد» دل به خدا صلات است و البته جای نمازهای پنجگانه را که بصورت جماعت و با آداب و شکل خاص انجام میشود نمیگیرد. اما هرکس در خلوت خود به هر زبان و شکلی میتواند با خدای خود راز و نیاز کند، این هم صلات است و وسیله ای برای رویکرد دل به محبوب.
۲۰) ایا خواندن عربی قران برای ما فارسی زبانان ثوابی دارد؟
اکثرمردم ثواب را همچون کارت آفرین مدرسه و جایزه خدائی تصور میکنند! اما معنای ثواب در قرآن همان نتیجه و بازتاب عمل بد یا خوب در وجود آدمی است، همانطور که ثواب غذا خوردن کسب انرژی، ثواب پرخوری سوء هاضمه، ثواب ورزش تقویت جسم و ثواب اعتیاد بیماری و مرگ است. هدف از خواندن قرآن فهمیدن پیام آفریدگار خود و عمل به آن است پس همانطور که جوانان با جدیت زبان انگلیسی را فرامیگیرند، اگر واقعا عاشق حق باشند همانطور که هرسال در مدرسه چندین کتاب میخواهند، با یک برنامه ریزی با این کتاب بسیار ساده هم آشنا شوند و بفهمند از کجا آمده اند، به کجا میروند و چه باید بکنند.
۲۱) مردم جامعه ما دارن نماز گریز میشوند اینکه استاد میفرمایند صلاه بعنوان رویکرد است نه نماز ، ایا این باعث نیمیشود این فرمایش ایشان دستاویزی جهت دست کم گرفتن نماز شود؟
اتفاقا دست کم گرفتن نماز از همین دولا راست شدنهایی است که نمیدانیم چه میگوئیم و چه میکنیم ، اما «رویکرد» یعنی روی دل خود را در نماز به سوی خدا کن، نه آنکه حواست به همه جا باشد جز به کسی که داری با او حرف میزنی. در قرآن آمده است که هنگام مست هستید نماز نخوانید تا وقتی مستی از سرتان برود و بدانید چه میگوئید! خب، چه فرق میکند آدم مست باشد و نماز خود را نفهمد، یا معنای آنرا نداند و نفهمد؟ شما اگربه زبان چینی نماز بخوانید و نفهمید چه میگوئید، وققتان را تلف کرده اید.
۲۲) لطفأ در مورد سلام های آخر نماز توضیح بفرمایید
زیباترین توضیحات را شادروان شریعتی داده است، من چیزی ندارم به آن اضافه کنم.
۲۳) آیا ما می توانیم در نمازهای یومیه بعد از حمد به جای سوره چند آیه از سوره های بزرگ را بخوانیم؟
اکثریت مسلمانان (اهل تسنن) که چنین میکنند و دچار شکیات نماز هم مثل ما نمیشوند تا مجبور شوند مهر الکترونیک که شماره سجودها را نشان میدهد مصرف کنند. فقیهان شیعه البته میگویند اگر میخواهید از سورههای دیگر استفاده کنید کامل بخوانید، شما اگر سوره های کوچک را حفظ هستید که چه بهتر وگرنه یک قرآن سبک به دست بگیرید و در رکعات اول و دوم بخوانید، اگر کسی هم ایراد گرفت دلیل قرآنی از او بخواهید.
۲۴) میخواستم بدونم آیا ما این اجازه را داریم تا فرد مسلمان عاقل و مکلفی رو به نماز خواندن ترغیب کنیم .یا زمان نماز خواندن را یادآوری یاگوشزد کنیم. آیا همسر در قبال نماز خواندن یا نخواندن همسر خود وظیفه ای دارد؟
دعوت به حق توام باحکمت و اندرز نیکو، یعنی با زبان خوش و ادب و احترام، البته پسندیده است، مشروط برآنکه طرف مقابل آماده شنیدن باشد. یادآوری زمان نماز نیز اگر شخص مورد نظر تقاضا کرده باشد نیکوست، وگرنه دخالت در امور شخصی محسوب میشود، وظیفه همسر در برابر همسری که نماز نمیخواند فقط تشویق و ترغیب با رعایت حق اختیار مطلق اوست. نماز ارتباط قلبی با آفریدگار است و قلب را قانونی است که تحمیل و اکراه را در آن راهی نیست، اصولا همه دین چنین است: لااکراه فی الدین قد تبیین الرشد من الغی.
۲۵) آیا می توان از آیات قرآن درک کرد که نماز مسافر شکسته است؟ از کدام آیه یا آیات؟
بله فقط در آیه ۱۰۱ سوره مبارکه نساء آمده است که اگر به سفر جنگی رفتید و از حمله دشمن هنگام نماز بیم کردید، گناهی بر شما نیست که نماز خود را کوتاه کنید.، یعنی به اختیار خودتان است که کامل بخوانید یا کوتاه کنید، این مجوز هیچ ربطی به شکستن نماز در سفرهای کاری و تفریحی و بلده کبیره و صغیره ندارد، در قرآن این حرفها وجود ندارد، در احادیث اما دست توجیه بعضی آقایان باز است! بد نیست بدانید مرحوم آیت الله دکتر سید محمد شیرازی با شجاعت قرآنی خود کتابی نوشته بودند تحت عنوان: "نگرشی جدید بر نماز و روزه مسافران"، بحث بی نظیر فقهی پیرامون حرمت کاستن از نماز و ترک روزه در سفر.
۲۶) چرا ما ایرانی ها که فارسی زبان هستیم نماز را باید به عربی بخوانیم و آیا اگه به زبان فارسی بخونیم مشکلی است؟
فهمیدن معنای نماز ۱۰ دقیقه وقت میخواهد، آیا برای جوانانی که سالها برای یادگرفتن زبان انگلیسی وقت میگذارند و خرج میکنند ۱۰ دقیقه زیاد است؟ ضرورت امت و جماعت مسلمانان در همه عالم ایجاب میکند، نمازهای پنجگانه را حتما به زبان اصلی بخوانیم، اما شما میتوانید با هر زبانی و با هرترتیب و آدابی هر وقت خواستید با خدای خود خلوت و راز و نیاز کنید، آنهم صلات است.
۲۷) براساس سوره اسراء آیه ۱۱۰ که خداوند میفرمایند نمازهایتان را بلند نخوانید و آهسته هم نخوانید و راهی میان آن دو بیابید.
میخواهم بدانم دلیلش چیست و حکمت آن چه میباشد؟
بلند خواندن نماز، آنچنان که متاسفانه در همهمه نمازهای فرادای مساجد ما مانع توجه و تمرکز نمازگزاران دیگر میشود، مردم آزاری است، خیلی آهسته و زیر لب خواندن آن هم توجه را کم میکند، پس باید تعادل را در همه کار بخصوص نماز رعایت کرد.
۲۸) سوال من در مورد علت و فلسفه ی سجده ی سهو در ۴ سوره ی قران چیست و معنای و ذکر سجده سهو را لطفا بگویید
تعاریف :سجده واجبه، مندوبه و غیره بعد از دوران نزول قرآن مطرح شده است و فلسفه آنرا باید در کتابهای مربوط به آن جستجو کرد، سجده سهو را برای جبران اشتباهی ناخواسته در نماز توصیه کردهاند
۲۹) در قران چرا راجع به نماز قضا حرفی زده نشده ولی برای روزه با تمام جزییات حتی کفاره هم ذکر شده
نماز قضا در قرآن نیامده است، آیا ناهار و شام قضا وجود دارد و میتوان چند وعده را یکباره مصرف کرد؟ آنکه نمازهای پنجگانه غذای روحی ماست که در پنج نوبت و نقطه عطف شبانه روزی انجام میشود و کاملا مبتنی بر «وقت» است (ان الصلاه کانت علی المومنین کتابا موقوتا) و عامل زمان در آن نقش اصلی ایفا میکند، حال آنکه روزه را اگر مسافر یا بیمار باشیم میتوان در ماه های دیگر سال انجام داد.
۳۰) در سوره مائده آیه ۶ خداوند میفرمایند:ای کسانی که ایمان آورده اید زمانی که اقدام به نماز کردید صورت و دستانتان را تا آرنج بشویید. پس به چه دلیل ما عکس این گفته عمل مکنیم یعنی از آرنج میشوییم؟
اصل و اساس نماز، توجه قلبی به خدا و ابراز بندگی در پیشگاه اوست، بقیه مسائل، از جمله وضو، فرع برآن اصل و پیش آمادگی برای آن است، داوری در تفاوتهای فقیهان شیعه و سنی درتشخیص نحوه شستن دست را باید به خدا واگذار کرد و امروز برمشترکات پای فشرد، هدف از وضو تمیز شدن برای حضور در برابر خداست، خدا وکیلی، آیا خدا در نماز به مکنونات قلبی ما توجه دارد یا به نحوه آب ریختن از بالا یا پائین روی دستمان؟
۳۱) براساس سوره اسراء آیه ۱۱۰ که خداوند میفرمایند نمازهایتان را بلند مخوانید و آهسته هم مخوانید و راهی میان آن دو بیابید. میخواهم بدانم دلیلش چیست و حکمت آن چه میباشد؟
اگر خیلی بلند نماز بخوانید، حواس دیگران را منحرف میکنید و مزاحمت ایجاد میکنید و شاید هم ریاکاری شود، اگر هم خیلی آهسته بخوانید، خودتان هم درست نمیفهمید چه میگوئید، در هر کاری تعادلش نیکوست، چرا در نماز نباشد؟
۳۲) اگر نیازی به حدیث نباشد، مجمل آیات را از کجا باید بدانیم؟ مثلا در قرآن آمده که؛ اقم الصلوه، چند رکعت و چگونه در قرآن نیست؟!
من نگفتم نیازی به حدیث نیست، گفتم احادیث باید در عرضه به قرآن تصفیه شود، در ضمن به فرمایش امام علی، نه قرآن ناقص بوده که کسی آنرا تکمیل کند و نه پیامبر آنرا ناقص ابلاغ فرموده تا متولیانی آنرا کامل کنند، نقش پیامبر در ارتباط با قرآن، همچون نقش معلم با کتاب است، آیا معلم چیزی به کتاب اضافه میکند؟ اما معنای صلات وسیع تر ازنماز است و شامل دعا و هر توجهی به خدا میشود، قالب تعیین کردن برای قلب آدمی محدود ساختن آنست، همچنانکه هیچ معشوقی به عاشق نسخه و نمونه نامه عاشقانه نوشتن نمیدهد، عشق از درون باید بجوشد، مسلمانان اولیه خودشان از پیامبرپرسیدند چگونه نماز بگذارند، فرمود ببینید من چگونه نماز میگذارم، پس پیامبر هم دستوری در شکل صلات نفرمود و ما از مدل او به خواست عمومی اقتباس میکنیم، دیکته کردن آنچه باید از دل ما برآید خلاف حکمت است.
۳۳) درباره سلامهای نماز توضیح دهيد و این که هر روز چند بار به پیامبر و عباد صالح خداوند سلام می دهیم نشان از حاضر و ناظر بودن آن ها ندارد پس چرا با این که همانند شهدا زنده و ناظر هستند طلب دعا از ایشان شرک محسوب می شود آیا مؤمنین در حق هم، دعا نمیکنند بخصوص پدر و مادر در مورد فرزندشان کرامت اهل بیت در حرمها چگونه معنا میشود آیا این معجزات از بخشش های خداوند نیست که به هر که بخواهد یرزق من یشا به غیر حساب است و آنان موارد یختص من یشاء نیستند؟!
آیا این همه که در قرآن آمده است: سلام علی نوح فیالعالمین، سلام علی ابراهیم، سلام علی آل یاسین و سایر پیامبران، دلیل زنده بودن آنان نزد ماست؟ کجا در کتاب خدا آمده است آنها حاضر و ناظر هستند؟ به تاکید قرآن فقط خداست که حی و قیوم، سمیع و بصیر، حاضر و ناظر و شهید بر همه امور است. اما در مورد شهداء، که منافقین میگفتند؛ آنها حرف ما را گوش نکردند و به فرمان رسول به جهاد رفتند و کشته و نفله شدند، در قرآن آمده است؛ چنین نیست، آنها «عند ربهم» (نزد پروردگارشان) زنده هستند، نه عند قبرهم (نزد قبرشان) تا دیگران بروند از آنان حاجت خواهی کنند!
اما دعا کردن زندگان برای یکدیگر، امری طبیعی است، مسئله در مورد کسانی است که از دنیا رفتهاند. شما به آیات ۱۱۵ تا ۱۱۸ سوره مبارکه مائده نگاه کنید و ببینید حتی پیامبر موید به روح القدس عیسی مسیح نیز که در زمان حیات مبارکش مرده را زنده و کور را بینا میکرد، نزد پروردگار اعتراف میکند که وقتی از دنیا رفت هیچ خبری از آنچه امتش انجام دادهاند نداشته است! شایسته است خودتان بدون پیشداوری و پرسش ازدیگران، به آیه نگاه کنید و فکر خودتان را قاضی کنید.
این معجزات را اهل غلو به بندگانی که در زمان حیات پر برکتشان پرچمدار توحید و پاکترین موحدین و مخلصین بوده اند نسبت داده و میدهند، آنهم نه در پیروی از راه توحیدی آنان، بلکه خرج کردن آن بزرگان برای حاجت طلبیهای مادی دنیایی خود. اگر کسی میتوانست با بزرگانی که از دنیا رفته اند تماس حاصل کند و بخواهد در حقش دعا کنند، حتما میگفتند به کتاب خدا و سنت رسولش عمل کن. کسی که میخواهد آنها برایش دعا کنند، بهتر است شیعه واقعی اهل بیت رسول که پیروان صادق قرآن بودند باشد و همانطور که آنان زندگی کردند زندگی کند
.
۳۴) بنده ساکن آلمان هستم و یک پسر سه ساله دارم. از وقتی که بچه دار شدم خواندن نماز صبح برایم خیلی سخت شده است. یادم می آید زمانی که به فرزندم شیر می دادم و بارها از خواب بیدار می شدم و دوباره برای نماز صبح هم بیدار می شدم کاملا دچار ضعف اعصاب شده بودم. چون به سختی می خوابیدم مدتی تیمم کردم و نماز خواندم ولی این بیداری ها بسیار سخت بود و تصمیم گرفتم دیگر برای نماز صبح بیدار نشوم. همینطور ساعت های غیرعادی نماز صبح که گاهی ساعت دو باید بیدار شوم گاهی چهار و گاهی تا نه صبح هنوز وقت است، مزید علت شده بود.
آیا با شرایط حاضر نمی توانم نیمه شب (قبل از طلوع خورشید) برای نماز بیدار شوم. آیا به نظر شما راه حلی برای این مشکل دارم؟ خیلی ناراحتم که نمازم اینگونه قضا می شود
ساعات نماز در قرآن دقیقا مشخص شده است، اگر بتوانیم خود را با آن نظم که مطابق طبیعت نیز میباشد هماهنگ کنیم کار آسان میشود، هرچند زندگی در این دوران و عادت به دیر خوابیدن، بیدار شدن پیش از طلوع خورشید را مشکل کرده است ولی راه حل آن ترک نماز صبح در زمان خود نیست، بلکه باید عادت خود را تغییر داد و حداکثر ۱۱ شب به خواب رفت، در اینصورت پس از شش ساعت خواب که خواب عمیق در همان سه چهار ساعت نخست است سردردی حاصل نمیشود و دوباره میتوان به خواب رفت.
۳۵) در قران به طور مفصل و مشروح و واضح و روشن و محکم بحث قبله تبیین شده بدین سان که پیامبر اسلام با اعلام رسالت تا مدتی به سمت مسجد الاقصا یا قبله اهل کتاب نماز خواند سپس دستور گرفت که به سمت کعبه باشد تا جلوی اختلافات دینی از ابتدا گرفته شود و هر کس به دین و قبله خود باشد پس از وفات پیامبر دوران فتوحات شد و فلسطین فتح شد و قبله اهل کتاب تسخیر شد و مسلمین بنا بر دستور مذکور به سمت کعبه ماندند حال ما چه قضاوتی کنیم که عاقلانه عادلانه و درست باشد
اگر به تفسیر «پرتوی از قرآن» مرحوم طالقانی، آیات مربوط به قبله در سوره بقره، مراجعه نمایید، توضیح مکفی دریافت خواهید کرد، خلاصه مطلب از این قرار است که قبله تاریخی و سنتی اعراب همان کعبه بود که قلب همه قبایل عرب و پایه و مایه امنیت و سیادت قریش بشمار میرفت، اما این قبله مثل نماز و دینداری امروز بیشتر مسلمانان تبدیل به عادت و تقلید شده و قابلیت تحول برانگیز خود را از دست داده و علاوه بر آن مملو از بتهای کوچک و بزرگ قبایل شده بود. چنین قبلهای از توحید ابراهیمی تخلیه و پوچ و پوک و بی خاصیت شده بود، از این روی پیامبر اسلام، ظاهرا به فرمان وحی، مسلمانان را متوجه قبله بیت المقدس، پایگاه پیامبران ذریه ابراهیم از نسل اسحق و یعقوب ساخت تا سوابق تاریخی و بزرگان پسر عموهای خود را بشناسند، آنگاه پس از تبیین زندگی سراسر توحید و تسلیم ابراهیم حنیف از جمله در سوره بقره، و نیز پاکسازی کعبه از انواع بتها، وقتی شناخت هدف خانه برای مسلمانان تفهیم و تبیین شد، آنگاه فرمان داد به سوی کعبه نماز گذارند، با این تفاوت که این توجه نه روی عادت و سنت، بلکه آگاهانه و عارفانه بود
۳۶) خواستم در خصوص نماز قضا سوال کنم، آیا بعد از طلوع خورشید ویا پایان هر وقت شرعی نماز باز هم نیاز به بحا آوردنش هست؟ جدا از ارتباط با خداوند که در تک تک لجظات حیات داریم آیا بجا آوردن نماز قضا از منظر شرعی لزومی دارد؟
در قرآن از روزه قضا به دلیل بیماری یا سفر سخن گفته شده است، اما در باره نماز قضا ساکت است و در قرآن آمده : «نمازبرای مومنان فریضه ای مبتنی بر وقت است» (ان الصلوه کانت علی المومنین کتابا موقوتا). با اینحال، هرچند نماز قضا یا نماز خارج از وقتِ تعیین شده جای نماز اول وقت را نمیگیرد، با اینحال ارتباطی است با خدا و بهتر است انجام شود، این نوشدارویی بعد از مرگ سهراب نیست، دیر رساندنی است که بهتر از نرساندن است، دل آدمی در مقاطع پنجگانه روز نیاز به آبیاری معنوی دارد، تا حیاتش بارور شود. هر تاخیر و تعویق ناشی از اشتغال به امور دنیایی و تابش حرارت حرص و حسد و حقد و حمیت باطل، نهال غرس شده در آن را گرفتار کم آبی و پژمردگی میکند، اگر گلدان خانه دل را مرتب آب دهید طراوتش همیشگی خواهد بود.
۳۷) تکلیف ما با نماز جمعه چیست؟ حضور در نماز جمعه از سوی جمهوری اسلامی مصادره به مطلوب میگردد. تکلیفمان کدام است؟ حضور تحت هر شرایطی واجب است یا وجوب آن در دوران ظهور امام عصر است؟؟
نماز جمعه امری سیاسی عبادی است و چون شیعیان حکومت ها را غاصب میدانستند، قرنها نماز جمعه را اقامه نمیکردند، اگر شما نظام حاکم را منتخب مردم و در راستای احکام قرآن و سنت پیامبر میدانید، به این فریضه باید عمل کنید، ولی اگر هیچ ارتباطی بین ولایت مطلقه فقیه و حاکمیت ملت نمی بینید، به همان دلیلی که ۱۴ قرن شیعیان در نماز جمعه حکومتی حاضر نمیشدند و خلفای بنی امیه و بنی عباس را برحق نمیدانستند، آن دلیل تاریخی هیچ تغییری حاصل نشده است. این را خودتان باید بیندیشید و تصمیم بگیرید.
۳۸) نظر شما درباره کسی که نماز نمیخواند ولی آدم درستی است چیست!؟
آفریدگار و نعمت دهنده خود بودن است، اگر شخص مورد نظر شما واجد چنین صفاتی است، احتمالا با پشت کردن به دین خرافاتی حاکم و روی آوردن به فطرت خدایی نهاده شده در نفس خویش به قول شما آدم درستی شده است ، اما مگر نماز جز برای درستی و تکمیل اخلاق از طریق روی آوردن به خدایی که منشا و مظهر همه صفات نیکو است توصیه شده است؟. باید دید معیار درست بودن چیست و کدام است، و نماز چیست و چگونه برپا میشود؟ آنگاه میتوان داوری کرد. به تاکید قرآن، نه دینداران بدون عمل صالح ره به جایی میبرند و نه عمل کنندگان بدون نیت پاک خدایی. ایندو مانند پای چپ و راست راه رفتن را ممکن میسازند.
۳۹) آیا حکم نرفتن زنان به مساجد در دوران پریودی پایه قرآنی دارد!؟
وقتی آیه ۴۳ سوره مبارکه نساء مردان جُنُب را پیش از غسل کردن از ورود به مساجد ، مگر در مسیر عبوری خود، منع کرده است، زنان نیز به طریق اولی مشمول همین حکم هستند.
۴۰) جنابعالي هر وقت به كلمه صلات در قرآن ميرسيد به معني هرگونه رويكرد به خدا معني ميكنيد و بعضاً تأكيد ميكنيد كه نماز معني صلات نيست و حداقل هيچگاه صلات را به عبادت خاصي كه ميدانيم از واجبات اسلام است و در پنج وقت و در ساعات معين بايد ادا شود اشاره نميكنيد! اين امر موجب ابهام و اشتباه براي جوانان شده و به نماز سهل انگار و بياعتنا شدند!
معنای لغوی صلات در قرآن مطلقا نافی بهترین نوع آن که رویکرد رسول مکرم اسلام به خدا که نزدیکترین بندگان به خدا و الگوی اخلاق عظیم بود. یعنی نمازهای پنجگانه و تبعیت تاریخی مسلمانان از آن شیوه است نمیباشد. اگر در سخنان من نارسایی و کوتاهی بوده باشد و موجب سوء تفاهم کسانی شده باشم، باید از خدا و بندگانش طلب آمرزش و بخشش کنم، مشکل اصلی جوانان در نماز، نشاختن معنای عمیق قرآنی آن و تکرار نا آگاهانه آنست که ارتباطی با خدا در آن احساس نمیکنند. همچنین مشاهده عملکرد مدعیان و مبلغان دین.
|